O olejkach

Co to są olejki eteryczne?

Olejki eteryczne to naturalne esencje roślinne – związki aromatyczne występujące w nasionach, korze, łodygach, korzeniach, kwiatach i innych częściach roślin. Olejki są ekstrahowane w procesie destylacji parą wodną z niską temperaturą, w którym para wodna krąży pod ciśnieniem przez materiał roślinny, uwalniając olejki eteryczne do pary. Aby wyprodukować jedną małą buteleczkę olejku eterycznego, potrzeba kilkunastu kilogramów rośliny. Olejki eteryczne mogą poprawić nastrój, uspokoić lub pobudzić zmysły. Jednak użycie olejków eterycznych znacznie wykracza poza ich aromatyczny urok.

 

Kiedy zaczęto stosować olejki eteryczne?

Terapeutyczne zastosowanie roślin aromatycznych jest tak stare, jak sama ludzka cywilizacja. Rośliny takie jak koper włoski, nasiona kolendry, kminek i wiele innych znaleziono na miejscach starożytnych cmentarzysk. Wiele tekstów z Azji po starożytny Egipt i znaczną część obszaru śródziemnomorskiego opisuje różne procedury i rytuały związane z wytwarzaniem maści leczniczych, olejków leczniczych, okładów i perfum leczniczych. W niektórych starych tekstach jest wiele odniesień do „magicznych perfum”, które wzmacniają osobisty urok i obiecują szczęście. Duchowe perfumy do ceremonii religijnych były również używane w historii, zwłaszcza w starożytnym Egipcie i Anglii Tudorów. Olejki aromatyczne są częścią historii ludzkości od ponad 3500 lat i pojawiają się regularnie we wszystkich głównych cywilizacjach na przestrzeni wieków. Wpływ zapachów na stan psychiczny i fizyczny człowieka jest znany od najdawniejszych czasów.

 

Co to jest aromaterapia?

Aromaterapia to praktyka stosowania olejków eterycznych w celach terapeutycznych. Wdychane cząsteczki zapachowe olejków eterycznych przemieszczają się z nerwów węchowych bezpośrednio do mózgu i szczególnie oddziałują na ciało migdałowate, emocjonalne centrum mózgu. Obecnie jest jedną z najpopularniejszych i najskuteczniejszych form medycyny komplementarnej, a jej pozytywne efekty są potwierdzane badaniami klinicznymi w laboratoriach na całym świecie, mimo że przydatność tych małych olejków jest empiryczna od tysięcy lat.

 

Jak działają olejki eteryczne?

Olejki eteryczne to jedne z najważniejszych produktów naturalnych pozyskiwanych z roślin, głównie ze względu na ich różne właściwości biologiczne i zastosowania lecznicze. Skład każdego olejku eterycznego może się różnić w zależności od warunków, takich jak odmiana rośliny, część rośliny, obszar wzrostu, zmiany klimatyczne, czas zbioru, warunki przechowywania i chemotyp każdego składnika. Dlatego, nawet jeśli rośliny pochodzą z tego samego obszaru, skład pozyskanego z nich olejku może być różny każdego roku. Naukowe uzasadnienie stosowania olejków eterycznych w aromaterapii w celu poprawy nastroju i łagodnych objawów zaburzeń stresowych, takich jak lęk, depresja i przewlekły ból, jest poparte zarówno fizjologicznymi, jak i psychologicznymi skutkami wdychania lotnych składników, które działają poprzez struktury układu limbicznego, takie jak formacja hipokampu, podwzgórze i kora gruszkowata. W niektórych badaniach z użyciem olejków eterycznych zaobserwowano specyficzne zmiany w EEG związane z czujnością i relaksacją.

W badaniach klinicznych stwierdzono, że niektóre składniki olejków eterycznych hamują replikację wirusów, ale mechanizmy, za pomocą których olejki eteryczne mogą osłabiać wirusy, nadal nie są jasne. Zaobserwowano jednak, że wirusy są w stanie oprzeć się tylko jednemu rodzajowi cząsteczek aromatycznych na raz, a olejki eteryczne oferują szeroki zestaw cząsteczek aromatycznych, które mogą uszkadzać wirusy. Tak więc, chociaż olejki eteryczne nie są lekarstwem, niektóre olejki eteryczne mogą zakłócać cykl infekcji / replikacji patogenów. W końcu rośliny wytwarzają olejki eteryczne jako część swojego arsenału broni obronnej przeciwko niezliczonym mikroorganizmom i pasożytom zamieszkującym środowisko.

 

Na co działają olejki eteryczne?

Głównym celem aromaterapii jest fizyczne i psychiczne wzmocnienie odporności organizmu i jego sił witalnych do zwalczenia choroby. Unikalna struktura chemiczna i niesłychanie skomplikowany skład (kilkaset składników) powodują bardzo różnorodne oddziaływanie na człowieka. Większość olejków eterycznych, pod warunkiem, że są 100 % czyste, wykazuje działanie antyseptyczne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze, antybakteryjne.

Na przykład olejki do dróg oddechowych, takie jak mięta pieprzowa, eukaliptus, igła sosnowa i jagoda jałowca, mogą pomóc w utrzymaniu drożności dróg oddechowych i poprawie wydolności oddechowej, ale mogą również działać jako środki wykrztuśne dla śluzu, jako środki przeciwwirusowe i przeciwdrobnoustrojowe oraz pomagają „odkażać” otaczające powietrze w ograniczonych przestrzeniach.

Olejki eteryczne, które okazały się skuteczne w zmniejszaniu stresu, niepokoju, drażliwości, otępienia umysłowego, zmęczenia lub do ogólnego relaksu, obejmują geranium, lawendę, mandarynkę, pomarańczę, różę i wetiwer.

Olejki eteryczne, które zwiększają czujność umysłu, poprawiają pamięć i zwiększają funkcje autonomiczne to bergamotka, cytryna, mięta pieprzowa i rozmaryn.

 

Czy olejki są bezpieczne?

Ponieważ czyste olejki eteryczne są silnie skoncentrowaną substancją chemiczną, należy postępować ostrożnie, zwłaszcza osoby początkujące. Nie należy olejków stosować doustnie, ani na okolice oczu i śluzówek, nie stosować u małych dzieci i kobiet w ciąży. Początkowo zaczynać stosowanie od kilku kropli, nie przekraczać – w dyfuzji, masażu, kąpieli – dawki 12-15 kropli na dobę. Po zastosowaniu olejków cytrusowych (np. cytryna, bergamotka, pomarańcza) nie można wychodzić na słońce przez co najmniej 24 godziny, ze względu na ich światłouczulające właściwości.

Niewielka liczba osób może odczuwać podrażnienia lub reakcje alergiczne na niektóre olejki eteryczne, dlatego zawsze warto przeprowadzić próbę uczuleniowa, wcierając krople olejku bezpośrednio w skórę.

Bardzo ważną kwestią jest jakość olejku eterycznego, musi być czysty, naturalny, bez dodatków, etykieta powinna zawierać łacińską nazwę rośliny (INCI – konkretny olejek bez dodatków) oraz kraj pochodzenia. Olejki przechowuje się w szklanych buteleczkach z ciemnego szkła z zakrętką z wbudowanym kroplomierzem.

Do celów terapeutycznych nie nadają się olejki zapachowe, których cena jest znacznie niższa, ponieważ są syntetyczne, a nie pozyskane w całości z rośliny. Należy pamiętać, że ze 100 kg lawendy można wydestylować 2,5 kg olejku, a ze 100 kg płatków róży nie więcej niż 0,5 kg – taki olejek nie może być tani!

 

 

Bibliografia

• An Overview of the Biological Effects of Some Mediterranean Essential Oils on Human Health
• Hazem S. Elshafie and Ippolito Camele, US National Library of Medicine National Institutes of Health
• „Pachnąca apteka – tajemnice aromaterapi” Władysław S Brud, Iwona Konopacka
• International Federation of Aromatherapists